Samos (Sísam) Adası Tarihi - Samos Adası Tur Rehberi

Uzun yıllar Osmanlı’nın susam gereksinimini karşıladığı için Sisam adası olarak anılan, Osmanlı’dan bağımsızlığını kazanan ilk adadir. Yüzölcümü 477km2, genişilği 13km, uzunluğu 43km ve adanın etrafı 86kmdir. 34.000 kişilik nüfusa sahiptir. Yunan adaları arasında büyüklük bakımından 9. büyük adadır. Nüfus bakımından ise 8. büyük adadır. Türkiye'ye en yakın Yunan adasıdır.

Yunanistan'a bağlı yaklaşık 1400 tane ada bulunmaktadır. Bunların 227 tanesinde yerleşim vardır. Sadece 78 adasında nufus 100 kişiden fazladır. En büyük Yunan adası Türkiye'ye en uzak olan Girit adasıdır.

Muscat (Türkçede Misket) üzümünden yapılmış şarapları ünlenmiştir. Bu şaraplar sarımtırak renkli sarı bir üzümden üretilen tatlı şaraplardır. Anavatanı Bornova, İzmir'dir. Denize yakın killi ve kumlu topraklarda yetişir. Yemek öncesi veya sonrası tüketimi yaygındır. Dünyanın en iyi tatlı şaraplarından biri olarak kabul edildiği halde Strabon Samos şarabını diğer civar kentlerle karşılaştırmış ve iyi olmadığını söylemiş. Şarap bakımından talihli olmayan Samos'un diğer bakımlardan mutlu bir ülke olduğunu söyleyen Strabon; ''O kuş sütü bile üretir'' atasözünün Samos için uyarlamıştır. Samos"ta üretilen Muscat şarapları Vatican tarafından ayinler için tercih edilmiştir. Bugün Yunanistan'daki tüm kiliselerin ayin şarapları Samos adasından karşılanmaktadır.

​Ampelos(1100m) ve Kerkis(1433m) isimli 2 büyük dağı vardır. Bu dağlar Batı Anadoluda bulunan Samsun Dağının (Antik dönemdeki ismi: Mykale Dağı 1237m) devamıdır. Kerkis Dağı, Ege Denizinde bulunan en yüksek 2. dağdır. Sönmüş bir volkanik dağdır.

Samos Adası Paket Turlar

Samos (Sisam Adası) Mykale Dağından ayrışması sonucu oluşmuştur. Mitolojik efsaneye göre adada Naiadesler'in (adları yüzmek fiilinden türeyen su perileri) yaşadığı, bunların attığı korkunç çığlıklar nedeniyle Samos'un ana karadan koptuğu, veya; adada yaşayan büyük korkunç yaratıkların olduğu, onların çıkardığı sesler nedeniyle adanın Mykale Dağından ve dolayısıyla Anadolu'dan koptuğu anlatılan efsaneler arasındadır. Adanın ana karadan ayrıştığı kısmında yer alan Psili Ammos plajından Anadolu'nun Dilek Yarımadasına yani Kuşadası Güzelçamlı Miili Parkına uzaklığı yaklaşık 1.4 kilometredir (1 deniz milinden daha az). Yani iyi bir yüzücünün rahatlıkla yüzerek ulaşabileceği mesafededir. 

Vathi, Samos

Samos (Sisam) Adası Tarihi

M.Ö 3. binden itibaren yerleşim görülmektedir. Strabon (M.Ö 64- M.S 24) burada İyonyalı kolonistler gelmezden evvel Karyalıların oturduğunu, Adanın isminin de kolonistler zamanında Samos olarak değiştiğini söyler. Samos ismi mitolojik bir kahramana atfedildiği gibi, yüksek dağlık yer anlamına da gelir. 

MÖ 10. yüzyılda anakara Yunanistan”dan Batı Anadoluya ve Samos adasına İyonyalı kolonistler göç etmiş ve 12 şehir devleti kurmuşlardır. Samos adası bu 12 şehir devletinden biri olmuştur. Bu 12 bağımsız kent: (Kuzeyden Güneye) Phokaia (Foça), Klazomenai (Urla), Erythrae (Çeşme), Teos (Siğacık), Kolophon (Değirmendere), Lebedos (Ürkmez), Ephesos (Efes), Priene, Myus ve  Miletos (Milet), Chios (Sakız) ve Samos (Sisam).

Ticaret yolları üstünde olduğundan dolayı MÖ 7. yyda zenginleşmiş. Şarapçılık ve çanak çömlekçilik konusunda ünlenmiş. Önemli bir ticaret merkezi olmuş ve Mılet şehri ile rekabet etmiş. Hatta bu rekabet sonucu savaşmışlardır.
MÖ6.yy Polykrates dönemi Samos`un altın çağıdır. Samos'da tiranlıklar Polykrates zamanında en yüksek düzeye erişir. M.Ö 538-522 yıllarında tiranlık yapan Polykrates denizler üzerinde üstünlük kurar. Bu dönemde Samos büyük bir deniz gücüne ve pek çok koloniye sahip olur. Polykrates, MÖ522 yılında Persler tarafından çarmıha gerilerek öldürülür.

İsmi Samos Adası ile özdeşleşen ünlü matematikçi filozof Pisagor (Pythagoras) (M.Ö 580-495) Polykrates'in zorbaca yönetim şeklinden duyduğu rahatsızlıkla Samos'u terk eder. Yüzük taşı yapımcısı bir esnafın oğlu olan Pisagor, babasıyla beraber ticaret için farklı kentlere gider. Bu seyahatler ona farklı kültürler, insanlar ve bilgilerle tanışma şansı verir. Bu vesileyle Miletli filozof Tales'le tanışıp bilgilerinden yararlanır. Samos'u terk ettiğinde, Tales'in doğuya ve Mısır'a gitmesi yönündeki tavsiyesiyle doğuya gider. Mısır'da, Babil'de, Hindistan'da ve Kudüs'de gider daha  sonra Samos'a geri döner. Antik çağın en kadim filozofu olan Pisagor, pek çoğumuzun hafızasında sadece matematikçi olarak yer etse de, Mevcut dinlerin ruhsal tatminde yetersiz kalması sonucu gittiği yerlerde edindiği bilgilerle harmanlayıp `Orfizm` adlı felsefe okulunu ve kendi tarikatını kurmuştur. 'Felsefe' kelimesini icat eden kişidir. Ruh göçü (reenkarnasyon) ve ruh göçü inancından kaynaklanan vejeteryanlığı batıya orfizmle beraber getiren kişi de Pisagor'dur. Matematikçiler adını verdiği dinsel bir örgüt olma özelliği de gösteren okulunda, müziğin sayısal değerlerle ifade edilebileceği fikrini ortaya atan bir başka deyişle bugün kullandığımız müzik notalarının temelini atan kişidir,, ilk çarpım tablosunu kullanan ve Pisagor teoremi (dik üçgen) ile irrasyonel sayıları ilk bulan, kendisinden sonra gelecek kuşakları ve özellikle Platon'u kuramlarıyla etkilemíştir. MÖ500 yılında 85 yaşındayken ölmüştür. İcat etmiş olduğu adalet kupası ile ünlenmiştir. Pisagor'un Adalet kupası bir hayat dersi vermiştir "Aza tamah etmeyen, çoğu bulamaz.

Polykratesin doneminde Eupalinos tüneli yapılmıs ve yeni Hera tapınağı yapılmış. Eupalinos tuneli dünyada bir sistemle yapılmış 2. tünel. Tünel yaklaşık 1km uzunluğunda ve 1.8m genişliğinde gizli bir su kemeri (aquaduct) görevi ile yapılmıştır. Düşman kuşatması sırasında şehre gelen suyun kesilmesini önlemek amacıyla yapılmıştır. Antik çağın en kayda değer mühendislik başarılarından biridir. Eupalinos isimli mühendis tarafından tasarlanmış olan su kemeri M.Ö. 529 ve 524 arasında 14,000 köle tarafından inşa edilmiştir. Tünel, eski Samos şehrine kuşatma zamanında su sağlardı. Bu inşaatın bu kadar önemli olmasının sebebi 7,000 kölenin kaynağın bulunduğu dağ tarafından, ve diğer 7,000 kölenin şehir tarafından kazmaya başlaması ve dağın ortasında buluştukları noktada hatanın olmamasıdır. Ziyaret edenler tünelin bir kısmı boyunca yürüyebilir ve sıcak yaz günlerinde tünel doğal bir klima görevi gördüğü için gitmeye değer bir yerdir.

Samos'da iki tanrının diğerlerinden daha üstün tutulduğu ve biraz daha fazla saygı gördüğü bir gerçek. Hera ve Dionysos. Zeus'un kız kardeşi ve karısı, evlerin, ailenin koruyucu tanrıçası Hera'nın doğum yeri Samos”dur. Hera tanrılar içinde en fazla insani özellik taşıyanı belki de. Kocasına bağlı bir eş, kıskanç bir kadın, sürekli gizli kapaklı işler yapan, saman altından su yürüten, hatta yeri geldiğinde cilveyle Zeus'u kandırıp arkasından iş çeviren, tanrısal güçlerini yeri geldiğinde kötüye kullanan, etten ve kemikten oluşmuş bir kadın modeli olarak çıkar mitolojide karşımıza. Üstelik efsanelerinin çoğu, Zeus'un kaçamak yaptığı kadınları izlemesinden ve başka kadınlarla olan birlikteliklerinden doğan çocuklarına hayatı zehir etmesinden oluşan hikayeler. Samos'lular, antik çağda Hera tapınımının geniş bir alana yayılmasının avantajını kullanıp, Hera'nın doğduğu ve Zeus ile evlilik gecesini geçirdiği yer olarak kabul edilen adalarını; Hera adına yaptıkları sunak ve tapınakla, günümüzde olduğu gibi eski çağlarda da yaygın olan din turizmi ve din ticaretine açarak prestij ve gelir elde etmişler.

M.Ö 6. yy ilk çeyreğinde başlayan anıtsal heykeller yapma geleneğine uygun olarak, tapınaklarda anıtsallaşmaya başlar. Bu geleneğe Efes Artemis ve Didyma Apollon tapınağıyla beraber Samos Hera tapınağıyla Samoslular da katılır. Anadoluda yapılan en büyük iyon düzenli bu üç tapınak içinde Samos Hera tapınağı, Efes Artemis'ten sonra  ikinci sıraya yerleşir. 540 yılında tiran Polykrates'in başa geçmesi sırasında çıkan karışıklıkta yıkılan bu devasa tapınağın yerine 538'de başa geçen Polykrates 4. tapınağın yapımını başlatır. 522'de Polykrates Pers satrabı tarafından öldürülünce tapınağın yapımı yarım kalır.

Polykrates döneminde Samos ayrıca tersanelerinde ürettikleri Trireme isimli ahşap teknelerle de ün kazanmışlardır. 37m uzuluğundaki bu teknelerde 170i kürekçi olan 210 tane personel bulunmaktaydı. Saatte yaklaşık 9-12 mil yapan teknelerdi. Polykratesin donaması Trierme isimli bu gemilerden oluşmaktaydı. Samoslular, MÖ494 Milet şehri açıklarında, Lade adasinda, Lade Savaşına ve MÖ479 Mykale savaşına katılmış. Lade Savaşına 60 gemi yollamış Samos. Yunan ittifakı olan Attika-Delos, 353 gemiyle 600 Pers gemisine karşı savaşmış ve büyük bir yenilgi almışlardır. Phythagorio açıklarında yapılan Mykale Deniz savaşında Yunan güçleri Perslileri yenilgiye uğratmıştır.

Samos, Pers yönetiminden sonra sırasıyla Bergama Krallığı, Roma, Ceneviz, Venedik, Bizans ve Osmanlı egemenlğine gecer.

1475 yilında Osmanlı hakimiyetine gecmiş ada. O donemde korsanlar sonucu ada terkedilmiş.
Yine bu sıralarda İtalya'da bir aile 11 yaşındaki oğullarını papaz okuluna göndermek isterler fakat bulundukları yerde papaz okulu yoktur. Denizyolu ile Napoli’deki okula göndermeye karar verirler. Fakat çocuk Müslüman korsanlara esir düşer. Osmanlı topraklarına getirilir. Osmanlı’nın en ünlü denizcisi Barbaros Hayreddin Paşa çocuğu tesadüfen görür. Onunla biraz sohbet ettikten sonra çocuğun zekâsına hayran kalır ve onu yanına alarak yetiştirmeye başlar. İsmini de Ali koyar. O çocuk Osmanlı donanmasını modern hale getirip sayısız deniz zaferi kazanan, ‘’denizlerin tek hakimi’’ denilen Kılıç Ali Paşa’nın ta kendisidir. 11 yaşında papaz olmak için yola çıkan bir çocuk, vatandaşı bile olmadığı bir ülkenin donanma komutanı olur ve tarihe geçer. Müslüman olmuştur.

Osmanlı, Kılıç Ali Paşa döneminde adanın nüfusunu arttırmış. Midilli adası, Urla ve birçok şehirden göçmenler getirilmiş adaya. Kılıç Ali Paşa, Kanuni Sultan Süleyman (1520-1566) devrinde Barbaros Hayreddin, Turgut ve Piyale Paşaların bulundukları deniz muharebelerine katılmış. Inebahtı Denız Savaşında gösterdiği başarılar üzerine kaptan-ı derya lık görevıne terfı ettırılmıs ve Sisam Adası kendisine vakf edilmiştir. Kılıç Ali Paşa, büyük bir deniz zaferinden sonra bir cami yaptırmaya karar verir. Samos’dan elde edilen vergi geliri Kılıç Ali Paşa’nın Tophane’de yaptırdığı caminin bakım masrafları için ayrılmıştır. Kendisi de bir zamanlar esir olduğu için esirlere çok iyi davranır ve caminin inşaatında onları da çalıştırmaya karar verir. Seçtiği esirlerin içinde inanması çok zor bir isim vardır. Dünyaca ünlü Don Kişot romanının yazarı Cervantes. Cervantes de İstanbul'da köle olarak getirildiği zaman amele olarak çalışmıştır. 

​17.yyda ada nüfusu 10bin kişi olmuş. Pek çok yerleşim biriminin adı Anadolu kıyılarından (Urla'dan) ve Midilli adası gibi komşu bölgelerden gelen göçmenlerin varlığını doğrular. Kılıç Ali Paşa adaya geldiğinde ada terkedilmiş durumdadır. Depremler sonucu ve korsan saldırıları sonucu ada terkedilmiş durumdadır. Yakınlardaki adalardan göçü sağlamıştır. Osmanlı adanın yönetimini Rodos sancağına bağlamış ve adaya bir kadı atamış. Adanın merkezi Vathi’deki birkaç Türk memurundan başka adada yaşayan müslüman bulunmamakta ve rivayetlere göre bu durum, Kılıç Ali Paşa tarafından müslümanların adaya dâimî yerleşimini yasaklama biçimindeki Sisamlılar’a verilen bazı imtiyazlardan kaynaklanmaktaydı.18. yüzyıl Osmanlı-Rus savaşı başlamış ve 1770 Osmanlı donanmasının Çeşmede yakılması sonucu 4 yıllığına Rus egemenlğine geçmiş. Daha sonra Fransız ihtilali ile başlayan özgürleşme çabaları başlamış. Logothetis isimli kişi buna öncülük etmiş. 1821 Turk-Yunan savaşı sonucunda ada Osmanlıya bağlı yarı özerk bir yapıya dönüşmüş. Adanın dış işlerinde Osmanlılar’a bağlılığı sürüyordu, ancak kendi bayrağı ve koruyucu güçlerin himayesinde iç işlerinde tamamen bağımsız durumdaydı. Bu dönem Samos'un en parlak dönemi olmuş. 19. yüzyılda Avrupa bağlarını kasıp kavuran filoksera salgını, bu salgından etkilenmeyen Samos'ta şarapçılığın kaderini değiştirmiş. O dönemde Avrupa'nın başlıca şarap tedarikçisi olan İtalyanlar ve Fransızlar doğu Akdeniz'de filokseraya yenik düşmemiş bağlar ararken yolları Samos'a düşmüş ve şaraplarını Samos'tan temin etmeye başlamışlar. Özellikle tüm katolik kiliselerin ayin şarapları Samos'tan sağlanmış. Samos, şarap ticaretinde çok büyük gelir elde etmiş. Bugün Yunanlıların ünlü Metaxası da Samos'un misket üzümü ile gül yapraklarının biraraya gelmesiyle yine bu dönemde yapılmış. Ada gelişip kalkınmış, nüfus artmış, yollar limanlar yapılmış, 32 köyün her birine görkemli kiliseler, sonradan Yunan Ege üniversitesi olacak güzel binalar yapmışlar. Karlovasi'de neo klaik tarzda yapılmış görmekli bu dönemdendir. Yine bu dönemde ana gelir kaynağı şarap ve deri üretimi ile beraber sigara imalatı olmuş. Adada tütün ekemeye uygun arazi olmasada Aydın'dan getirmişler tütünleri. 1912'den sonra üretim bıçakla kesilmiş gibi durmuş.  Karlovasi'de bulunan metruk fabrikaların bir kısmı tütün fabrikalarıdır. Kısacası 1834-1912 yılları arasındaki demokratik özerk dönemi Samos'un en parlak ve zengin dönemi olmuş. Ada, Sisam Beyliği olarak anılmış bu dönemde Samos.

1860 yılında, Sofoulis, Osmanlı İmparatorluğunun egemenliği altındaki özerk beylik olan Samos Vathy'de dünyaya gelmiştir. Babası, adanın özerkliği için savaşan Panagiotis Sofoulis'ti.  Samos'un siyasi özgürlükleri için savaşan kendi radikallerin lideri olarak Samos'dan milletvekili seçildi. 1902'de adanın etkili bir şekilde Başbakanı olan Samos parlamentosu başkanlığına seçildi. Birinci Balkan Savaşı'nın patlak vermesiyle Sofoulis, sürgüne gönderilmiş bir grup Samos'lu ile adaya çıktı ve dönemin Yunanlı Sisam Beyini öldürerek , hızla adanın kontrolü ele aldı: Osmanlı garnizonu Anadolu'ya çekildi ve 11/24 Kasım 1912'de adanın parlamentosu Yunanistan ile birleşmeyi resmen ilan etti. 1924'te Yunanistan'ın 43. Başbakanı olarak görev yaptı.

Balkan Savaşı'ndan sonraki Londra ve Atına Antlaşmalarına göre Ege Adaları’nın geleceğinin “büyük devletlerce” belirlenmesine karar verildi. Samos, Yunanistan'a bağlanmıştır.

1923 yılında Lozan Antlaşmasında İsmet Paşa Samos adasının Türkiye Cumhuriyetine bağlanması için cok uğraşmıştır ama başarılı olamamıştır. Daha sonrasında da Türkiye'ye bağlı ve özerk olmasını teklif etmiştir. Türkiye Lozan'da, Gökçeada, Bozcaada, Tavşan Adalarnı almıştır. Lozan Antlaşmasına göre Yunanistan'a bırakılan Samos adasının askerden, silahtan arındırılmasını sağlanmıştır. Adada sadece Jandarma ve polis gücünün olmasına karar verilmiştir. Ancak 1960 lardan itibaren ve özellikle Kıbrıs savaşından sonra Lozan Antlaşmasının bu maddesine uyulmamıştır.

Vathi'deki Themistoklis Sofoulis Heykeli

Samos Adası Otel Fırsatları

Booking.com

1. dunya savaşı sonunda Yunanistan topraklarına geçmiş. 2. dünya savaşı sırasında bir süre İtalyan egemeliği. 1944 yılında Alman uçakları tarafından bombalanmıştır. Bu bombalama sırasında bir çok Yunanlı mülteci olarak Batı Anadolu topraklarına kaçmıştır.

Lemonakia Plajı

Samos'ta akşam yemeği

Kokkarı Meltemi Restaurant

Samos (Sisam) Adası Kasabaları ve Köyleri

Karlovassi'nin taşıdığı ad bize yabancı değil çünkü, Türkçe Karlıova. Anlatıldığına göre; Osmanlı filosu Samos Adasına yaklaşınca, karşılarına çıkan düz ovayı kaplayan, bembeyaz çiçek açmış badem ağaçlarının görüntüsünü kara benzetip adını Karlıova koyarlar. Limanda yer alan eski şehir, orta şehir ve yeni şehir olarak üç yerleşimden oluşan, adanın büyüklük ve önem bakımından ikinci şehri olan Karlovassi, ticaret ve sanayi şehri olarak öne çıkıyor. Tabakhaneler geçmişte olduğu kadar günümüzde de adanın ticareti açısından önem taşıyor. Neoklasik evler, zarif konaklar ve çok sayıda kilisenin çevrelediği bir tepenin en üstünde yer alan Agia Triada kilisesi görülebilecekler listesinde. Karlovassi'ye yakın mesafede; şelaleler, seramik atölyeleri ve Bizans döneminden kalma sur duvarları da bu listeye eklenebilir. Karlovasinin nufusu 10bin kişi. Aegean Unıversıtesinin bır matematik fakultesı var bu kasabada. Yaklaşık 1000 tane öğrenci var. 1900lerın başlarında deri tabakhaneleri ve tütün üretimi var. Yıannıs Ritsosi isimli ünlü bir Yunan şair yazlarını Karlovasi'de geçirmiştir.

Marathokampos Köyü: Samos Adasının, Ampelos dağından sonra ikinci dağı olan, jeologlara göre daha önce yanardağ olduğu düşünülen ve bu nedenle üzerinde pek çok mağara barındıran Kerkis Dağının eteklerine kurulmuş Marathokampos köyü, beyaz badanalı otantik evleri, korsan saldırılarından korunmak amaçlı daracık yapılmış sokakları, süslü çeşmeleri ile adanın en güzel köylerinden biridir. Yürüyüş yapmayı sevenler için 700 m yükseklikteki Evangelistria Manastırını, bu kadar yürüyüş yetmedi derseniz 1170 m yükseklikteki Prophitis İlias Kilisesini ve Pisagor'un düşmanlarından saklandığı rivayet edilen mağarayı gezebilirsiniz.

Manolates Köyü: Yemyeşil ve upuzun ağaçların gökyüzünü kapladığı dar ve dik yolda, ister arabayla ister yürüyüş yaparak ulaşacağınız Manolates köyü, yine adanın diğer köyleri gibi dar sokakları, taş evleri, taverna ve kafeteryaları ile görülmeye değer. Doğa yürüyüşünü sevenler için muhteşem bir rota. Yürürken ayaklarınızı dağlardan gelen soğuk suya sokabilir çeşmelerden akan dağ sularını içebilir. Bağlardan misket üzümü toplayıp yiyebilirsiniz. Manolates Köyünde Kaliste Restaurantı tavsiye ederim. Özellikle nohut ve kabak köftelerini denemenizi tavsiye ederim.

Pythagorio: Pisagor'un doğduğu antik Samos'un bir bölümü üzerine kurulan bu kentin adı Tigani iken, 1955 yılında Pisagor'u onurlandırmak için, onun adı verilerek Pythagorio olarak değiştirilmiş. Doğal ve tarihi güzelliklerin eşsiz birleşimiyle pitoresk bir kasaba olan Pythagorio'nın limanı tiran Polykrates zamanında yapılmış ve Akdeniz'in ilk insan yapımı limanı olma özelliğini taşıyor. Pythagorio'nun etrafında görmeye değecek pek çok yer var. Kentin hemen arkasında yükselen dağın eteklerindeki Panagia Spiliani kilisesinin arkasında yer alan mağara içinde, Meryemana adına yapılmış küçük bir kilise ve kutsal su var. Küçük kilisenin en önemli özelliği, çocuk sahibi olamayan kadınların dileklerinin kabul olacağı inancıyla dilekleri için mum yakmaya buraya gelmeleri.
Pythagorio Limanının güneybatısında, Lykurgos Logothetis tarafından, 1824 yılında, Türk donanmalarından korunmak için antik kentin kalıntıları kullanılarak yapılan 400m uzunluğundaki Lykurgos kalesi yer almakta. Sur duvarları yer yer yıkılmış olsa da kale oldukça sağlam durumda. Kale içindeki müze, Roma ve Bizans döneminden kalıntılar ile hemen yanı başındaki Metamorfosis Kilisesi görülebilecek eserler arasındadır.
Adanın ilk kahvehanesi Manolis Dilaveris tarafından Phythagorio'da 1934 yılında açılır. Günümüzde Corner Bar olarak torunu Dimitris Dilaveris tarafından işletilmektedir. Corner Barın yanında bir Selanik börekçisi vardır. İçi kremalı üstü taçınlı ve pudra şekerli Bougatsa isimli böreği denemenizi tavsiye ederim.

Pirgos Köyü: 750 kişilik nufusa sahip, denizden 390m yukseklikte. Sarap, bal ve zeytinyağı üretimi var. Özellikle bal üretimiyle ünlü. Samosta toplam 200 adet bal üreticisi mevcut. Yıllık üretim 100ton.

Koumaradei: 1970lerde ufak bir bitkisel ilaç fabrikasına sahip, bitkisel ürünlerin temizlenip Atina'ya satıldıgı bir yer olmuş. Seramik, bal ve zeytinyağı ana geçim kaynağı. Köyun 2km güneyinde Megala Panagia isimli bir 16.yy manastırı var. Seramik atölyeleri mevcut. Bu atölyelerde Pisagor tarafından icat edilmiş, Pısagor Kupası veya Adalet kupası olarak da bilinen özel bir kupa satılmaktadır. Bardakta belli bir seviyeyi geçtikten sonra bir delik sıfon görevini görmekte ve tüm suyu boşaltmaktadır. Bardak bize hayat mesajları vermektedir:
"İnsan bazen yaşamın sundukları ile yetinmeyi bilmelidir, zira daha fazlasını arzularken elindekiler de kayıp gidebilir..."
"Aza kanaat getirmeyen çoğu bulamaz."

Vathi: Adanin başkenti, şehir merkezindeki aslan heykeli Samosluların yiğitliklerini simglemekte. Ufak bir arkeoloji müzesi vardır. Bu müzede Yunanistan'da bulunmuş en büyük kuros (erkek heykeli) vardir. Heykelde Mısır kültürünün etkisini görmek mümkündür.

Kokari: Kokari'nin kelime anlamı arpacık soğan dır. Türkçe de halk dilinde küçük soğanları ifade etmek için kullanılan: kokarcık kelimesi ile bağlantılıdır. Adanın sayfiye yeri. Rüzgarlı bir yer olduğundan windsurf yapmaya elverişli. Yakınında adanın en güzel plajları Lemonakia ve Tsamadou plajları vardır.

Vourliotes: Nufusu 500 kişidir. Samos adasının en güzel dağ köylerinden biridir. Denizden yüksekliği 300 metredir. 16. yüzyılda ilk kurulmuştur. Köyün kurucuları Batı Anadoludaki Urla kasabasından gelip buraya yerleşmişlerdir. 

Posidonio Köyü: Eski adı Molla İbrahim. özellıkle özel yatlar tarafından tercih edilen, çok güzel bir koy. Dilek yarımadasına en yakın noktalardan birinde.

Kokkari Plajı

Samos`ta yaşamış ünlüler:

• Filozof ve matematikçi Pisagor
• Fılozof Aristarchus: Dunyanın göneş etrafında döndüğü teorisini ilk ortaya koyan kişi.
• Ezop Masallarinin yazari Ezop MÖ6.yy da Samos'ta yaşamış. Edirne doğumlu olduğu ve bir köle olarak Samos'a geldiği sanılmaktadır. Yazmış olduğu fabllar 17.yy'da La Fontain'e ilham kaynağı olmuştur.
• Halicarnasuslu Herodot da bir süre MÖ6.yyda Samos`da yaşamıştır. Yunan-Pers savaşlarından bahsetmiştir.
• Filozof Epikür: MÖ3.yyda Samos adasında yaşamıştır felsefesinin temelinde mutluluk vardır.

Hepimizin bildiği “Bir fincan aci kahvenin 40 yıl hatırı vardır” sözü Samos adası ile bağlantılıdır. Hikayesi:
18. yüzyılın sonlarında İstanbul Üsküdar”da bir kahveci vardır. Kahvesine bir gün bir Yeniçeri gelir ve şöyle der; - Hey arkadaş!. Tüm müşterilerine birer kahve yap, lakin şu kafire yapma (Köşede oturan Rum gemi kaptanını işaret eder).
Kahveci herkese kahve yapar verir ve ardından iki kahve alıp Rum'un yanına oturur.
"Biz de seninle içelim" der. Yeniçeri; "Heeyy!.. Ben sana o kafire kahve yapma diye tenbih etmedim mi?" diye çıkışınca kahveci "Kaptana yaptığım kahve senden değil, ocaktandır ağa!" cevabını verir.
Aradan 40 yıl geçer. Samos Adası'nda büyük bir isyan baş gösterir. 
O zamanın Üsküdarlı kahvecisi de Yeniçeri ocağında kayıtlı asker olduğu için adaya sevk edilmiş ve esir düşmüştür. 
Sisam’da asi Rumlar, ele geçirdikleri Türk esirleri bir meydanda müzayede ile satar.
Kahveci de esirlerle birlikte o meydanda satışa çıkarılır.İstekliler kaç kişi ise karşılarına dizilip, bekleşirler. O sırada tepeden tırnağa silahlı bir Rum gelir. 
İlk, bir paradan başlar. Bir anda beş paraya, on paraya kadar çıkar. 
Sıra kahveciye gelince o silahlı adam, "Beş kuruş!" diye bağırır. Arttıran olmayınca da esiri alıp bir muhafız nezareti altında şehirden çıkarır. 
Kahveci, "Beni beş kuruşa aldığına göre kim bilir ne gibi işkencelerle öldürecek!?.." diye düşünür. 
Issız bir yerde o silahlı Rum, "Korkma! Sen beni tanımadın ama ben seni tanıdım. Hani bir Yeniçeri bana hakaret ettiği zaman sen onu dinlemeyip bana kahve ikram eden kahveci değil misin?" der ve kucaklaşırlar. 
Bir fincan kahvenin hatırını orada görülür.

Samos"un güneyinde Samos"a bağlı Fourni ve İkaria adaları vardır.
İkaria adasının ismi mitolojide mumdan kanatları olan İkarustan tan türemiştir. Kanatları eriyerek adanın yakınına düştüğü sanılmaktadır. Osmanlı'da ismi Ahikerya veya Nikerya olarak geçmektedir. Dünyada en uzun yaşayan insanların yaşadığı yer olarak kabul edilmektedir. Kaplıcaları ve bal üretimi ile ünlüdür. İkaria, 250 kilometrekarelik bir ada. Nüfusu 8 bin 312. 1521 yılında Osmanlı İmparatorluğu himayesine geçti. Balkan Savaşı sonrasında Osmanlı’ya baş kaldıran İkaria halkı, kentteki Osmanlı garnizonunu kovarak bağımsızlığını ilan etti. Ancak diğer adalar gibi Yunanistan’a bağlanmayıp kendi devletini kurdu. “Özgür İkaria Devleti” adını alan ada, bayrak olarak da kendilerine mavi üzerine beyaz haç şeklinde bayrağı kabul etti. Ancak gıda kıtlığı, ulaşım ve posta servisindeki zorluklar yüzünden 5 ay yaşayabilen İkaria devleti, Ege Denizi’ndeki İtalyan tehdidinden endişe ederek 1912’de bir 100 yıllık bir anlaşmayla Yunanistan’a bağlandı. 2012 yılında bu anlaşmanın süresi doldu. Yunanistan'daki ekonomik krizden dolayı Avusturya'ya bağlanmak istediklerini belirtmişlerdir. Türkiye kıyılarından 60 kilometre mesafedeki ada, Sisam Adası’na da 40 kilometre uzaklıkta ve Atina’nın balık ihtiyacının neredeyse tamamını karşılıyor. Yıllık ortalama 19 derece sıcaklığa sahip olan ada tam bir turist cenneti. Her yıl İkaria’yı on binlerce yabancı turist ziyaret etiyor. 

İkaria adası ile ilgili Amerikan gazetelerinde çıkan bir hikaye:
Ikaria`da doğmuş bir adam, genç yaşta Amerika"ya göçmüştür, 70 yaşına geldiğinde hastaneye gider ve Akciğer kanseri teşhisi konur kendisine. Kemoterapi tedavisi görmesi gerektiği ve 6 ay kadar daha ömrü olduğu söylenmiştir. Adam da ömrünün son 6 ayını hastane köşelerinde onbinlerce dolar harcayarak geçireceğine, doğmuş olduğu topraklar olan İkaria adasına gitmeye ve çocukluk arkadaşlarıyla son günlerini geçirmeye karar verir. Babadan kalma evine yerleşir ailesiyle. Evin bahçesine ileride eşi ve çocuklarının faydalanması ve kendisini hatırlamaları için meyve ağaçları diker. Aradan 6 ay geçer adam kendini çok iyi hissetmektedir. 80 yaşlarına geldiğinde Amerika"ya tekrar gidip doktorlarına görünmek ister. Bir de bakar ki ona kanser teşhisi koyan 9 doktorun hepsi ölmüştür. İkaria"ya geri döner ve 93 yaşında ölür.

Fourni adasının anlamı Fırın anlamına gelmektedir. Özellikle de istakoz üretimiyle ün kazanmış bir balıkçı adasıdır. Antil çağda beyaz mermer ocakları ile ün kazanmıştır. Osmanlı arşivlerinde Hurşit adası olarak geçmektedir.

Agathonisi adası Balat/Milet'in karşısında 180 kişinin ikamet ettiği 13.5 km2lik ufak bir yerleşim. Osmanlı arşivlerinde ismi Eşek adası olarak geçmektedir. Basında Aydın'a bağlı adada Yunan askerleri kuzu çevirdi şeklinde ismi geçmiştir.

Samos'un güneyinde 12 ada 1912 yılında Italya hakimiyetine geçmiştir. 1947 yılında, 2. dünya savaşı sonunda Yunanistan'a bırakılmıştır.

Anadolu Parsı

1850li yıllarda Dilek Yaraımadası Milli Parkının bulunduğu bölgede bir Anadolu Parsının varlığı tespit edilir ve fotografalanır. Daha sonra bölgede çıkan orman yangınından kaçıp yüzerek Samos adasına sığınır. Yıllarca köylere korku salıp kuzuları yer. Samoslular hayvana kaplani adını verirler. Sonunda Mavratzei köyü yakınında kıstırıp bir mağaraya hapsederler. Haftalar sonra iki Samoslu kardeş, nasıl olsa ölmüştür deyip mağaraya girer. Kaplan ölmemiştir. Bir kardeşi öldürür diğer kardeş parsı öldürür. Hayvanın postunu doldurup vitrine koyarlar. Birkaç el değiştirdikten Vathi'de bir evin salonuna ulaşır. 

Sevan Nişanyan

Samos Adası Otel Tavsiyesi:
Samos adasinda 1 gece konaklamak isteyenler İçin otel tavsiyem, Phythogorio şehrinde bulunan, limana 50 metre mesafede, sahilde bulunan tüm kafe ve restaurantlara 20 metre mesafede bulunan Labito otel olacaktır. Lüks bir otel değildir ama Phythogorio şehrinde en iyi lokasyona sahip uygun fiyatlara kalabilecginiz 2 yılıdızlı temiz bir aile otelidir. Otele 30 metre mesafeden Tarsanas(Tersane) plajından denizine girebilirsiniz. Phythogorio sahilindeki Corner barda bir içki içebilir. Selanik börrekçisinden bir bougatsa yiyebilir. Orange dondurmacısından dondurma tadabilirsiniz. Elia restaurantda da akşam yemeği yiyebilirsiniz. Pyhtagorio hediyelik eşya dukkanlarından alışveriş yapabilirsiniz. 
Labito otel booking.com linki:

Sevan Nişanyan, Şirince'yi Şirince yapan Ermeni asıllı Türk vatandaşıdır. Şirince’de 49 bina yaptırmıştır, burayı bir cazibe merkezi haline getirmiştir ve bunun sonucunda Şirince bugün özünü kaybetmiş bazen de sahte Çin mallarının satıldığı bir turistik yer halini almıştır. .İyi mi yapmıştır? Bu tartışmaya açıktır. Şirince'de kaçak olarak bir kaya mezarı. Nesin matematik köyünü ve Hodri Meydan Kulesi isimli bir seyir kulesi inşa ettirmiştir. Robert Kolej, Yale ve Columbia Ünivesitesi mezunu uç bir kişiliktir. Küçük Oteller Kitabını yazmış, Türkiye'deki butik otelciliğin öncüsü olmuştur. Türkiye tarihinde kaçak inşaat nedeniyle tek hapse giren kişidir. 2017 yılında hapisten kaçmış ve kaçak yollarla Lesbos adasına gitmiştir. Şu an Samos'ta yaşamaktadır. Yunanistan kendisine oturma izni vermiştir.

Samos Adası Plaj Tavsiyesi: Samos`da 70in üzerinde plaj var. Hepside birbirinden güzel. Adanın en popüler plajları Kokkari bölgesinin batısında bulunan Lemonakia ve Tsamadou plajları. Her ikisi de muhteşem ve korunaklı plajlar. Kokkari önündeki plaj çok rüzgarlı. Pythagorion`da bulunan plajlar teknelerden dolayı yeterince temiz değil. Psili Amos plajı Türkiye`ye en yakın bölgede adanın nadir kum plajlarından. Adanın Türkiye`ye bakan tarafındaki plajlar Türkiye ve Samos arası bulunan akıntıdan dolayı daha serin. Benim favori plajım Tsamadou Plajı, Bu plajın doğu kısmı çıplaklar plajı. En batısında Navagos isimli bir beach club mevcut. Bir şeyler içtiğiniz takdirde şezlonglar ücretsiz. Samos seyahatiniz sırasında mutlaka bu plaja uğramanızı tavsiye ederim.

Samos Adası Restaurant Tavsiyesi:Türk ve Yunan mutfağı çok benzerdir. Hatta yemek isimleri de bundan nasibini almıştır. Türk ve Yunan mutfak kültürleri yüzyıllarca birbirleriyle etkileşimde bulunmuştur. Örnek olarak Dolmades, Baklava, Moussaka, Caciki, Halva, Lukumades sık karşılacağınız tadlardandır. Deniz ürünleri yemekleri Samos Adasında daha çok tercih edilir. Fiyatlar daha uygun, pişirme yöntemleri de oldukça başarılıdır. Et yemekleri konusunda Türk restaurantları daha başarılıdır.  Balık ve deniz ürünleri yemeyenler için alternatifler mevcuttur, maalesef çok başarılı değildir. Samos Adasında tavsiye edebileceğim restaurantların başında Kokkari sahilinde bulunan Meltemi Restaurant olacaktır. İçki dahil ortalama 20 Euro bir ücretle Ege Denizinin kenarında muhteşem bir yemek yiyebilirsiniz. Meltemi restaurantı konumu dolayısıyla öğlen yemeği için tercih etmenizi, akşam yemeği için ise Phytagorio sahilinde bulunan Elia Restaurantı denemenizi öneririm. Adam başı yaklaşık 20 Euroya burada da güzel bir yemek yiyebilirsiniz. Diğer bir Restaurant Manolates Köyündeki Kaliste Restaurant. Özellikle nohut ve kabak köftelerini denemenizi tavsiye ederim. Et yemeği kebap sevenler için Pythagorıio sahilindeki Pasas Restaurant, hem uygun fiyatlı hem lezzetli. Bence adanın en iyi et restaurantı.

Ayhan Sicimoğlu`nun eğlenceli Samos Belgeseli:

Bu yazı tur rehberi Denizhan Peköz tarafından derlenmiştir. Samos Adası hakkında sorularınız varsa aşağıdaki yorum bölümününe yazabilirsiniz. En kısa sürede sorularınızı cevaplamaya çalışacağım. 

Samos facebook fotoğtaf albümüm için tıklayınız.